މިއަދަކީ ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ފާހަގަ ކުރާ އެކުއާޑް އިމިއުން ޑެފިސިއެންސީ ސިންޑްރޯމް(އެއިޑްސް) ދުވަހެވެ.

ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް މިދުވަސް ފާހަގަ ކުރަނީ ޑިސެމްބަރު މަހުގެ 1 ވަނަ ދުވަހުގައެވެ. އެއިޑްސްގެ މާނައަކީ އަމިއްލައަށް ލިބިގަންނަ، ދިފާއީ ބާރު ނެތިކޮށްލާ އެތައް ބައްޔެއް އޭގައި އެކުލެވިގެންވާ ބައްޔެކެވެ. މި ބަލި ޖައްސަނީ ހިއުމަން އިމިއުނޯޑިފިޝަންސީ ވައިރަސް (އެޗްއައިވީ) އިންނެވެ. މިބައްޔަށް އަދި މިހާތަނަށްވަނީ ފަރުވާއެއް ހޯދިފައިނުވާއިރު އެއިޑްސް ބަލިޖެހިގެން މަރުވަނީ ގާތްގަނޑަކަށް 2 އަހަރާއި 10 އަހަރާއި ދޭތެރޭގައި ބަލީގެ ވޭން ތަހައްމަލު ކުރުމަށްފަހުގައެވެ.  

އެއިޑްސް ބަލި އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑަށް ވާސިލު ވަނީ މައިގަނޑު ތިން ކަމަކުންނެވެ. އެއީ ޖިންސީ ގުޅުމުން، މައިމީހާގެ ސަބަބުން އަދި ލެއިންނެވެ.

އެޗްއައިވީ ޖެހިފައިވާ މީހަކާއެކު ހުރަހަކާ ނުލާ ޖިންސީގުޅުން ހިންގުމަކީ އެޗްއައިވީ ޖެހޭ މައިގަނޑު އެއްސަބަބެވެ. އެޗްއައިވީ އިންފެކްޝަން ހުރި މައެއްގެ ފަރާތުން ތުއްތު ދަރިފުޅަށް ވަރަށް ފަސޭހައިން ޖަރާސީމު އަރައެވެ. އެއީ މާބަނޑުގައި ދަރިފުޅު އޮންނައިރުގައްޔާއި، ވިހެއުމާއި، ގާތުންދިނުމުގެތެރޭގައެވެ. ދުނިޔޭގެ ކުޑަކުދިންގެ ހައްގަށް މަސައްކަތް ކުރާ ޖަމިއްޔާއެއްކަމަށްވާ ޔުނިސެފުން ނެރުނު ރިޕޯޓުގައި ވާގޮތުން މިދިޔަ އަހަރުގައި 14 އަހަރުންދަށުގެ 120،000 ކުދިން ވަނީ އެއިޑްސް އަށް ޕޮޒިޓިވް ވެފައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން 14 ކުދިން ބަލިޖެހިގެން ވަނީ މަރުވެފައެވެ. މިކުދިންނަށް އެޗްއައިވީ ޖެހުމުގެ މެދުވެރިއަކީ މައިމީހާއެވެ.

އެޗްއައިވީ އިންފެކްޝަން ހުރި މީހެއްގެލޭ އެބަލި ނުޖެހޭ މީހެއްގެ ގަޔަށް އެޅުމުގެ ސަބަބުން އެމީހެއްގެ ހަށިގަނޑުގައިވެސް އެ ޖަރާސީމު އާލާވާން ފަށައެވެ. އެކަމަކު މަސްތުވާތަކެތި އިންޖެކްޓުކުރުމަށް ގެންގުޅޭ ސިރިންޖުފަދަތަކެތި ހިއްސާކުރުމުގެ ސަބަބުން، އެއިޑްސްބަލި ފެތުރެމުން ދިއުން އެފަދަ ގައުމުތަކުގައި އަދިވެސް ވަރަށް އާންމެވެ.

އެޗްއައިވީ އަދި އެއިޑްސް ހުރި މީހެއްގެ ކިބައިން ފެނިދާނެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ދުޅަވުން، ހަމުގެ ކުލައަށް ބަދަލެއް އައުން އަދި ހަންގަނޑު ކުރަކިވުން ހިމެނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ބަލީގެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ބޮލުގައިރިހުމާއި، ކާހިތްނުވުމާއި، މޫނުމައްޗަށް އަނދިރިވުން ހިމެނެއެވެ.

2016 ވަނަ އަހަރު މިބަލި ޖެހިގެން 1 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ވަނީ މަރުވެފައެވެ. މިދިޔަ އަހަރުގެ ހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު 2015 ވަނަ އަހަރާއި އަޅާބަލާއިރު 300،000 މީހުން ވަނީ އެއިޑްސްއަށް ޕޮޒިޓިވްވެ އިތުރުވެފައެވެ.

ޔުނައިޓެޑް ނޭޝަންސް އެއިޑްސް ޖަމިއްޔާއިން މިދިޔަ ނޮވެމްބަރު މަހުގެ 20 ވަނަ ދުވަހުގައި ނެރުނު ތަފާސްހިސާބުތައް ދައްކާގޮތުން  ދުނިޔޭގެ 21 މިލިއަން މީހުންނަކީ އެއިޑްސް ބަލި ޖެހިފައިވާ މީހުންނެވެ.

އަދި 1.8 މީހުންނަށް ވަނީ 2016 ވަނަ އަހަރުގައި އަލަށް އެޗްއައިވީއަށް ޕޮޒިޓިވް ވެފައެވެ. އެންޓިރެޓްރޯވައިރަލް ތެރަޕީ(އާޓް) އިން އާންމު ކޮށްފައިވާ ހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު ދުނިޔޭގެ މާބަނޑު އަންހެނުން ނުވަތަ ގާތުންދޭ އަންހެނުންގެ ތެރެއިން 76 ޕަސެންޓް އަންހެނުންނަކީ އެޗްއައިވީއަށް ޕޮޒިޓިވް ވެފައިވާ މީހުންނެވެ. މީގެ ތެރެއިން މިބަލީގައި އެންމެ ގިނައީ އެފްރިކާ ސަރަހައްދަށް ނިސްބަތްވާ މީހުންކަމަށް އާޓް އިން އާންމުކޮށްފައިވާ ހިސާބުތަކުން ދައްކައެވެ. ދުނިޔޭގެ އެއިޑްސް ޖެހިފައިވާ މީހުންގެ ތިންބައިކުޅަ އެއްބައި މީހުންނަކީ އެފްރިކާ ސަރަހައްދުގެ މީހުންނެވެ.

 އެޗްއައިވީ ވައިރަސް ހުރިކަން ފުރަތަމަ ކޮޅުގައި އެނގިއްޖެނަމަ އެއިޑްސް ބަލި ޖެހުން ލަސްކުރުމަށް ބޭސް ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ހަށިގަނޑުން އެއްކޮށް އެއިޑްސް ބަލި ފިލައިގެން ނުދެއެވެ. އެއިޑްސް ބައްޔަށް އަދި ވަނީ މިހާތަނަށް ފަރުވާއެއް ނުހޯދިފައެވެ.