ޗައިނާގެ ވުހާން އިން 2019 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރ މަހު ފެނުނު ކޮރޯނާވައިރަސް މިވަނީ މުޅި ދުނިޔެ ބަދަލުކޮށްލާފައެވެ. 2020 ވަނަ އަހަރު ދުނިޔެ ދެކިފައިމިވަނީ މިގަރުނުގައިވެސް ދުނިޔެ ދެކޭނެކަމަށް ކުޑަކޮށްވެސް އިންސާނަކު ހީކުރި ދުވަސްތަކެއްނޫނެވެ. މުޅިން އައު ވައިރަސް އެއް އިންސާނީ ނަސްލު ފަތަހަކުރަމުންދާއިރު އެންމެ ފުރަތަމަ ވައިރަސް ފެނިގެންދިޔަ ވުހާންގެ ތެރޭގައި ކަންކަން ހިނގަމުންދިޔަ ގޮތް ދުނިޔެއަށް އަންގައިދިނުމަށް މަސައްކަތްކުރި ބަޔަކު ވުހާން ގައި ތިއްބެވެ.
މިއީ ހީކުރާ ވަރަށްވުރެ ނުރައްކާތެރި ކަމެއްކަމަށާއި ވުހާންގައި ގޮތްނޭނގޭ ބައްޔެއްގައި ހޮސްޕިޓަލްތަކުގައި އެޑްމިޓްކުރަމުންދިޔަ ކަމަށާއި އަދި އެތައް ބަޔަކު މަރުވަމުންދިޔަކަން ދުނިޔެއަށް އަންގައިދިނުމަށް ބަޔަކު ދިޔައީ މަސައްކަތްކުރަމުންނެވެ. ޒަމާނުއްސުރެވެސް ޗައިނާގައި އޮންނަ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ސުވާލުކުރުމެއް ދެބަސްވުމެއްނެތި ވެރިންނަށް ކިޔަމަންވުމުގެ ޘަގާފަތުގެ ސަބަބުން ވުހާންގެ ތެރޭގައި ހިނގާ ހުރިހާކަމެއް ދުނިޔެއަށް ސާފެއްނޫނެވެ. ޗައިނާގެ ސަރުކާރުން ދުނިޔެއަށް ދައްކަމުންދިޔައީ އަސްލު ވުހާން ނޫންކަން އަންގައިދިނުމަށް ވުހާންގެ ތެރެއިން މީހުން ދިޔައީ މަސައްކަތްކުރަމުންނެވެ.
11 މިލިއަން މީހުންގެ ދިރިއުޅުން ވައިރަހެއްގެ ސަބަބުން ބަދަލުވެގެންދިޔަ އަވަސް ނުރައްކާތެރި ގޮތް ދުނިޔެއަށް ސާފުކޮށްދިނުމުގައި ވުހާންގައި ތެރެއިން މަސައްކަތްކުރަމުންދިޔައެވެ. އޭގެތެރޭގައި ޑޮކްޓަރުންނާއި ނަރުހުންނާއި ނޫސްވެރިންނާއި އާންމުންގެ ތެރެއިން އެކަމަށް ޝައުގުވެރިކަން ހުރި މީހުން ހިމެނެއެވެ.
އޭގެތެރެއިން އެކަކީ އުމުރުން 37 އަހަރުގެ ޖާންގ ޒާން އެވެ. ލޯޔަރެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތްކުރަމުން އައި ޖާންގ ވުހާން އަށް އައީ ފެބްރުއަރީ މަހުއެވެ. ޖާންގ ޒާން އަކީ ގޮތްނޭނގޭ ގޮތަކަށް ބަލިވެގެން ފުރިގެން ދިޔަ ވުހާންގެ ހޮސްޕިޓަލްތަކުންނާއި އެތައް ސަތޭކަ ބަޔަކުން ފުރިބާރުވެފައި އޮންނަ ވުހާންގެ މަގުތައް ހަމަހިމޭންކަމަށް ބަދަލުވެގެންދާ ގޮތް ދުނިޔެއަށް ހާމަކޮށްދިނުމަށް އެންމެ ފުރަތަމަ މަސައްކަތްކުރި އެކަކެވެ. ޗައިނާގެ އޮފިޝަލުން ދުނިޔެއަށް ދައްކަމުންދިޔަ ތަސްވީރުގައި ފޮރުވިފައިވާ ފަރާތް ހާމަކޮށްދިނުމަށް އެތަންތަނުން ޖާންގ ދިޔައީ މަންޒަރުތަކާއި އަޑުތައް ގެނެސްދެމުންނެވެ.
ޖާންގ ޔޫޓިޔުބަށް އަޕްލޯޑްކުރަމުންދިޔަ ވީޑިއޯ ކްލިޕްތަކުގައި ވުހާންގެ ރައްޔިތުންގެ އަޑާއި މަރުވާ މީހުން ވަޅުލުމުގެ ކަންކަމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ މީހުންގެ އަޑުތަކާއި ޓްރެއިން ސްޓޭޝަންތަކާއި ހޮސްޕިޓަލްތަކުން އަޑުތައް ދިޔައީ ގެނެސްދެމުންނެވެ. މީގެއިތުރުން ވުހާންގައި ހުންނަ އިންސްޓިޓިއުޓް އޮފް ވިރޮލޮޖީގެ ބަސްވެސް ޖާންގ ދިޔައީ ގެނެސްދެމުންނެވެ.
ޖާންގ އެކޭ އެއްގޮތަށް މިގޮތަށް އެހެން ސިޓިޒަން ޖަރނަލިސްޓުންކަމަށްވާ ފެންގ ބިން، ޗެން ޗޫޝީ އަދި ލީ ޒަހުއާވެސް ދިޔައީ މަސައްކަތްކުރަމުންނެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިމީހުންނަށް ވީ ގޮތެއް ނޭނގެއެވެ. ފެންގ ގެ އެއްވެސް ޚަބަރެއް ނުވާއިރު ލީ ވަނީ އޭޕްރީލްމަހު ޔޫޓިޔުބް އަށް ވީޑިއޯއެއް އަޕްލޯޑްކޮށްފައެވެ. އެވީޑިއޯގައި އޭނާ ބުނެފައިވަނީ ގަދަކަމުން ކަރަންޓީނުކޮށްފައިވާ ކަމަށެވެ. މީގެއިތުރުން ޗެން ބަންދުކުރުމަށްފަހު ދޫކޮށްލާފައިވާއިރު އާންމުންގެ ތެރޭގައި ވާހަކަދެއްކުމުގެ ހުއްދަ އޭނާއަށް ނޯންނަކަމަށް އޭނާގެ ރައްޓެހިން ބުނެއެވެ.
ޖާންގ ހައްޔަރުކޮށްފައިވަނީ މެއި މަހުގެ މެދުތެރޭގައެވެ. ރޮއިޓަރސް އިން ބުނާގޮތުގައި އެމީހުންނަށް ފެނިފައިވާ ކޯޓުގެ ލިޔުމެއްގައިވަނީ ޖޫން މަހުގެ މެދުތެރޭ ޖާންގ ބަނޑުހައިހޫނުކަމުގެ ހަޅުތާލެއްކޮށްފައިވާ ކަމަށެވެ. ޖާންގ ގެ ލޯޔަރު ކޯޓުގައި ބުނެފައިވަނީ ފުލުހުން ވަނީ ގަދަކަމުން އޭނާގެ އަތް ބަނދެ ޓިޔުބެއް ބޭނުންކޮށްގެން ކާންދީފައެވެ.
ޑިސެމްބަރ މަހާ ހަމައަށް އައިއިރު ޖާންގ އަށް ވަނީ ލޭ ދަށްވުމާއި، ކަރުގައި ރިއްސުމާއި ބޮލުގެ ރިއްސުމާއި ބަނޑަށް ތަދުވުންފަދަ ސިއްހީ މައްސަލަތަކާއި ކުރިމަތިވެފައެވެ. އެހެންކަމުން އޭނާގެ ޝަރީޢަތް ފެށެންދެން ދޫކޮށްލުމަށާއި ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލިސް ލައިވްކޮށް ދެއްކުމަށް ޖާންގ ގެ ލޯޔަރު ކޯޓުގައި އެދުނެވެ. ނަމަވެސް ކޯޓުން ވަނީ އެކަން ބަލައިނުގަނެފައެވެ.
ހޯމަ ދުވަހު ޗައިނާގެ ކޯޓަކުން މިވަނީ ޖާންގ އަށް ހަތަރު އަހަރުގެ ޖަލު ހުކުމެއް އިއްވާފައެވެ. އެއީ ޗައިނާގައި އެންމެ ހަލުވިމިނުގައި ވައިރަސް ފެތުރެމުންދިޔަ ދުވަސްވަރު މީހުންގެ ހިތްތަކުގައި ބިރުވެރިކަން އުފައްދާ ބައިބައިވުން އުފައްދާ، މީހުންނަށް ނުރަނގަޅު މައުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދިން ކަމަށް ބުނެއެވެ. ޕްރޮސެކިއުޓަރ ބުނާގޮތުގައި ޖާންގ ވަނީ ޓެކްސްޓް މެސެޖާއި ވީޑިއޯ މެދުވެރިކޮށް ނުރަނގަޅު މައުލޫމާތުތައް ފޯރުކޮށްދީ ބޭރުގެ މީޑިއާތަކަށް އެމައުލޫމާތުދީފައެވެ.
ކޯޓުން އިއްވި ހުކުމާއި ގުޅިގެން ވާހަކަދައްކަމުން ޖާންގ ގެ މަންމަ ޝާއޯ ވެންޒިއާ ބުނީ އޭނާގެ ދަރިފުޅު ކުރިހާވެސް ކަމަކީ ހަގީގަތް ހާމަކުރުންކަމަށެވެ.
"އަހަރެންނަކަށް ނުވިސްނޭ، އޭނާ ކުރިހާވެސް ކަމަކީ ތެދު ބަހުން މަދު ބަހެއް ބުނެލުން. އޭގެ ނަތީޖާއަކީ ހަތަރު އަހަރުގެ ޖަލު ހުކުމެއް." ޝާއޯ ބުންޏެވެ.
ޖާންގ ގެ ލޯޔަރ ރޮއިޓަރސް އާ ވާހަކަދައްކަމުން ބުނީ އެމައްސަލަ އިސްތިއުނާފްކުރާނެކަމަށެވެ.
"ޖާންގ ގަބޫލުކުރަނީ އޭނާގެ މައްޗަށް ދައުވާކޮށް ހުކުމްކޮށްފައިވަނީ އޭނާއަށް ލިބިފައިވާ ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމުގެ ބޭނުންކުރުމުން." ވަކީލު ބުންޏެވެ.
ފާޑުކިޔާ ފަރާތްތަކުން ބުނާގޮތުގައި ޗައިނާއިން ޖާންގ ގެ ޝަރީޢަތް ކްރިސްމަސް އާ ދިމާކޮށް ކުރިއަށް ގެންދިޔައީ ހުޅަނގުގެ ގައުމުތަކުން ކުރިމަތިވާނެ ފާޑުކިޔުންތަކުން ރެކެންވެގެންނެވެ. އަދި ބަންދު ދުވަސްތަކެއް ވުމުން ހުޅަނގުގެ ގައުމުތަކުން އެކަމަށްދޭނެ ސަމާލުކަންވެސް ކުޑަވާނެތީއެވެ.
ވައިރަސް ފެތުރުން ކޮންޓްރޯލްކުރުމަށް ޗައިނާއިން އެޅި ފިޔަވަޅުތަކާއި ވައިރަސް ފެތުރުން ކޮންޓްރޯލްވަންދެން ވުހާންގެ ހާލަތު އޮތްގޮތް ހާމަކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރި އެތައް ބަޔަކަށް ޗައިނާ ސަރުކާރުން ވަނީ އިންޒާރުދީ އެމީހުންގެ އަޑުތައް ކަނޑުވާލާފައެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި ޗައިނާގެ ސްޓޭޓް މީޑިޔާއިން މަސައްކަތްކޮށްފައިވަނީ ވައިރަސް ފެތުރުން ކޮންޓްރޯލްކުރުމަށް ޗައިނާ ސަރުކާރުން ގެންގުޅުނު ސިޔާސަތުތަކަށް ތައުރީފްކޮށް ސަރުކާރަށް ސަނާކިޔުމަށެވެ.
ހަތް މަސް ދުވަސްވަންދެން ޖަލުގައި ބަންދުކޮށްގެން ގެންގުޅުމަށްފަހު ޖާންގ ގެ ޝަރީޢަތް ކުރިއަށް ދިޔައިރު ކޯޓުގެ ބޭރުގައި ސެކިއުރިޓީ ވަނީ ވަރުގަދަކޮށްފައެވެ. ޖާންގ އަށް ސަޕޯޓްކުރާ މަދު ބަޔަކު ކޯޓުކައިރިޔަށް އެއްވިއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ފުލުހުން ވަނީ އެމީހުން އެސަރަހައްދުން ދުރަށް ޖައްސާފައެވެ.
އެގައުމު ނޫން އެހެން ގައުމުތަކުގެ ނޫސްވެރިންނަށް ކޯޓަށް ވަނުން ވަނީ މަނާކޮށްފައެވެ. އޮފިޝަލުން ބުނެފައިވަނީ އެއީ ޕެންޑަމިކްގެ ސަބަބުންކަމަށެވެ.
ކޮންމެއަކަސް ކޮރޯނާވައިރަސް ފެނުނު ފަހުން އަހަރެއްވާއިރު މުޅި ދުނިޔެއިން 81 މިލިއަން މީހުންނަށް މިވައިރަސް މިހާތަނަށް ޖެހިފައިވާއިރު މިލިއަނަކަށްވުރެ ގިނަ މީހުންގެ ފުރާނަވަނީ މިބަލީގައި ގޮސްފައެވެ. އެއްބަޔަކު ގަބޫލުކުރާގޮތުގައި މިވައިރަސް އާ ބެހޭ ސައްހަ ތެދު މައުލޫމާތު ޗައިނާއިން އެންމެ ކުރީކޮޅު ދުނިޔެއަށް ފޯރުކޮށްދީފައެއްނުވެއެވެ. އެމައުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދިންނަމަ ވައިރަހަށް ތައްޔާރުވުމަށް ދުނިޔެއަށް ވަގުތު ލިބޭނެއެވެ.
