"ހެނދުނު ތެދުވެ، އެކަކު ފާހާނައިން ނުކުތީމަ، އަނެކަކު ފާހާނާއަށް ވައްދަން ޖެހޭ، ސައިހަދާކަންތައް ކޮށްފައި އަނެއްކާ އަނެއް ކުއްޖަކު ފެންވަރުވާފައި، މެންދުރު ކެއްކުމަށް ފަހު ކުދިންނަށް ކާންދީ ނިމޭ އިރު ހުންނާނީ އިރުއޮއްސިފައި. އެއީ ހަމަ އުޅެންޖެހޭ ހާލު. އެކަކު ކައިރިން އަނެކަކު ކައިރިން."

މިއީ ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ކުރާ މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ ރައްޔިތެއްގެ ހާލެވެ. އަޑު އައްސަވާށެވެ. މިއީ ހާއްސަ އެއީއަށް ބޭނުންވާ ދެ ދަރިންގެ މަންމައެއްގެ ދުވަސްތައް ހޭދަކުރާ ގޮތެވެ. ދަރިންގެ ހައްގުގައި އޭނާ ކޮންމެ ދުވަހެއްވެސް ހޭދަކުރަނީ މިގޮތަށެވެ. މަޔެއްގެ ހިތަށް އަރާ ފައިބައިގެންދާ އެއްޗެހި އެނގޭނީ އެ މަޔަކަށެވެ.

ރ. ރަސްގަތީމަށް އުފަން ސޮފިއްޔާ ހުސައިން އެރަށުން  މާލެއަށް ދިރިއުޅުން  ބަދަލު ކުރީ ހާއްސައެހީއަށް ބޭނުންވާ ދެ ދަރިންނަށް ބޭނުންވާ ސިއްހީ ފަރުވާ ހޯދައިދިނުމަށެވެ.  އެއީ ސޮފިއްޔާގެ ހަޔާތުގައި ދަރިންގެ ހައްގުގައި ނިންމި މުހިންމު ނިންމުމެކެވެ. ސޮފިއްޔާގެ ދެ ދަރިންގެ އިތުރަށް އޭނާގެ މާމަދަރިއަކީ ވެސް ހާއްސައެހީއަށް ބޭނުންވާ ކުއްޖެކެވެ. ތިން ކުދިންނަށްވެސް ކުރިމަތިވެފައިވަނީ ސިކުނޑީގެ ނުކުޅެދުންތެރިކަމެކެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން އެކުދިންނަށް ޖިސްމާނީ ގޮތުންވެސް ވަނީ ނުކުޅެދުންތެރިކަމާ ކުރިލާންޖެހިފަ އެވެ. އެއް ކުއްޖަކީ 30 އަހަރުގެ އަންހެން ކުއްޖެކެވެ. އޭނާ ގެންގުޅެނީ އެނދުމަތީގަ އެވެ. އުމުރުން 21 އަހަރުގެ އަންހެން ކުއްޖާއަށް މީހެއްގެ އެހީތެރިކަމާ ނުލާ ނޫން ގޮތަކަށް ނުހިނގޭ އިރު ދެ ދުވަހުން އެއް ދުވަހު، އޭނާގެ ގަޔަށް ލޭ އަޅަންޖެހެ އެވެ. މާމަ ދަރިއަކީވެސް ރަގަޅަށް ބެލެންސް ނުކުރެވޭ ކުޑަ ކުއްޖެކެވެ. އެކުއްޖާގެ ކަންކަން ވެސް ދުވާލުގެ ވަގުތުތަކުގައި ބަލަހައްޓަނީ ސޮފިއްޔާ އެވެ.

މިދަތިތަކާ އެކުވެސް މާލެއަށް ދިރިއުޅުން ބަދަލުކުރީ އޭނާގެ ދަރިންނަށް ބޭނުންވާ ސިއްހީ ފަރުވާއަށްޓަކައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މާލޭގެ އަގު ބޮޑު ދިރިއުޅުމުގެ ތެރެއިން ސިއްހީ ފަރުވާ ކުރުމަށް ފަހު، ރަގަޅު ފެންވަރެއްގެ ދިރިއުޅޭނެ ގެއެއް ހޯދުމަކީ އޭނާގެ އައިލާއަށް ފަސޭހަކަމެއް ނޫނެވެ.

ސޮފިއްޔާގެ އާއިލާ ގެ 7 މެންބަރުން 10 ފޫޓު 8 ފޫޓްގެ ތަނެއްގައި ދިރިއުޅެމުންދާ އިރު އެންމެ ދަތީ ފާހާނާ ބޭނުން ކުރުމާއި ނިދުމަށެވެ.  އެއާއިލާގެ އެންމެން ބޭނުން ކުރުމަށް ހުންނަނީ އެންމެ ފާހާނާއެކެވެ.

" އެކަކު ފާހާނާއަށް ވަނީމަ  މަޑުކުރަންޖެހޭ އެއް ގަޑިއިރު ބައި ގަޑިއިރު. ދެން އެންމެ ދަތިވަނީ އެންމެން ނިދާ ގަޑީގަ. މިގޭގައި ކައިބޮއި ހަދާ ނިދާ ހަދަންޖެހޭނީ އެއްތަނެއްގައި ތިބެގެން. ނިދުމަށް ގޭތެރޭގައި ގޮދަޑިތައް އަޅައިގެން ތިބޭ އިރު ހިނގާލާނެ ތަނެއް ނޯންނާނެ. އެކަކު ގައިމަތިން ގިރާ ކޮށްގެން އަނެކަކު ގައިމަތިން ގިރާކޮށްގެން ހިނގަންޖެހޭނީ. މީހުންގެ ގަޔަށްވެސް އެރޭ. މިހިރީ މިތަންތަން ހުންނަ ގޮތް." ސޮފިއްޔާ ކިޔައިދިނެވެ.

އެއާއިލާއަށް ލިބޭ މުސާރަ، އެކުޑަ ވީރާނާވަމުންދާ ކޮޓަރި ގަނޑުގައި ތިބެ ހޭދަކުރާ އިރު، ފާހާނާ އިންވެސް އަބަދު ހުންނަނީ ފެންފައިބަފައިބައެވެ. ފުރާޅުގައި ވެސް ވަނީ އެކި ތަންތަނުން ލޯވަޅު އެޅިފަ އެވެ. އެހެން ނަމަވެސް  ދާނެ އެއްވެސް ތަނެއް ނެތެވެ. މަސް ނިމޭ އިރު އަތުގައި އެންމެ ލޯ ލާރިއެއްވެސް ނޯވެ އެވެ. އޭނާގެ ކުދިންގެ ސިއްހީ ކަންކަން މެނޭޖް ކުރުމަށް ފަހު ރަގަޅު ފެންވަރުގެ ދިރިއުޅޭނެ ތަނެއް ހިފުމަކީ އާއިލާގެ ތަނަވަސްކަން ހުރިގޮތުން ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ.

މާލޭގައި މިހާލުގައި އެ އާއިލާ ނުކުޅެދޭ ތިން ކުދިންނާ އެކު އުޅޭތާ 12 އަހަރުވީ އެވެ. ކުރަނީ އެންމެ އުންމީދެކެވެ. ދިރިއުޅޭނެ ހިޔާވަހި ކަމެއް ލިބުމެވެ. އެތައް ފަހަރަކު ސަރުކާރުން ހުޅުވާލާ ފްލެޓަށް ވެސް ކުރިމަތިލައިފިއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެންމެފަހުން މިއަހަރު ސަރުކާރުން އިއުލާނުކުރި ލިސްޓުގައިވެސް އެ އާއިލާގެ މެންބަރަކު ނުހިމެނުނެވެ.

ސޮފިއްޔާގެ އާއިލާގައި މަސައްކަތް ކުރަނީ އޭނާގެ ދޮށީ އަންހެން ދަރިފުޅާ ފިރިމީހާ އެވެ. އެދެ މީހުންނަށް ލިބޭ އެއްޗަކުން މަހުގެ ޚަރަދުތައް ހަމަޖައްސާލެވެނީ ކިރިޔާ އެވެ.

" ކާންވެސް އުނދަގޫވޭ. އެހެންނަމަވެސް މިއުޅޭ ތަނުގައި މޭޒެއް ބެހެއްޓޭކަށްވެސް ނެތް. އެންމެންވެސް ބޭނުންވާނެ މޭޒު ދޮށުގައި ތިބެ ކާން. އަހަރެމެން ރަށުގައިވެސް ކަނީ މޭޒު ކައިރީގައި ތިބެ. އެހެން ނަމަވެސް މިއީ މިއަދު އުޅެންޖެހޭ ގޮތް. އަދިވެސް އުންމީދު ކުރަން ދިރިއުޅުން މިއަށްވުރެ ރަގަޅުވާނެ ކަމަށް." ސޮފިއްޔާ މާޔޫސް ކަމާ އެކު ކިޔައިދިނެވެ.

"އަހަރެމެން މާލެ އައީ މަޖުބޫރުވެގެން، އެއްވެސް ހާލެއްގައި މިގޮތަށް އުޅެން ބޭނުން ވެގެންނެއް ނޫން." ހިތާމަޔާ މާޔޫސް ކަމުން ފުރިފައިހުރި ސޮފިއްޔާ ބުންޏެވެ.