ކޯޓުތަކުގެ ގާނޫނަށް އިސްލާހު ގެނައުމަށް ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން ހުށަހަޅާފައިވާ ބިލަކީ، މުޅި ރާއްޖޭގެ ޖުޑީޝަލް ނިޒާމަށް ބަދަލުގެނެސް ރައްޔިތުންނަށް ފަސޭހަކަމާއެކީގައި އިންސާފު ހޯދުމަށް ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތްތައް ފަސޭހަކުރުމަށް ހުށަހެޅިފައިވާ ބިލެއް ކަމަށް ފޭދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު މުހައްމަދު ނިހާދު ވިދާޅުވެއްޖެއެވެ.
ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ކޯޓުތަކާއި ގުޅޭ ގާނޫނަށް އިސްލާހު ހުށަހަޅުއްވާ، ބަހުސްކުރައްވަމުން މެންބަރު ނިހާދު ވިދާޅުވީ މި ބިލު ފާސްވެގެންދާއިރު، ސުޕްރީމް ކޯޓުން މައްސަލަ ބަލާ އަދި މިހާރު މައްސަލަ ބަލަމުންދާ ގޮތަށް ވެސް އުސޫލަށް ވެސް ބަދަލުތަކެއް އަންނާނެ ކަމަށެވެ. އަދި ސުޕްރީމް ކޯޓުން މައްސަލަ ބަލައި ނިންމާނީ އޮނަހިރި އަދަދެއްގެ މައްޗަށް އެކުލަވައިލެވޭ ފަނޑިޔާރުންގެ މަޖިލީހަކުން ކަމާއި އަދި މިފަދައިން މައްސަލަ ބަލާއިރު، ކޮންމެ ފަނޑިޔާރަކު ވެސް އެ މީހެއްގެ ރައުޔު ވަކިވަކިން އިއްވަންވާނެ ކަމަށާއި، މައްސަލަ ނިންމޭނީ ފަނޑިޔާރުން ވަކިން އިއްވި ހުކުންތަކުގެ އަގުލަބިއްޔަތުން، ނިސްބަތްވާ ގޮތަށް ކަމުގައި ބަޔާންކޮށް މާއްދާއެއް އިތުރުކުރަން މި ބިލުގައި ހުށަހެޅިފައިވާނެ ކަމަށެވެ.
ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި ހިންގާ އެންމެހައި ޝަރީއަތުގެ އަޑުއެހުންތައް ބާއްވަންވާނީ އަދުލުވެރިކަމާއެކު، ވަކި ފަރާތަކަށް ނުޖެހި ކަމުގައި އޮތްއޮތުން އިތުރަށް ފުޅާކޮށް، ޝަރީއަތްތައް ހިނގަންވާނީ އާންމުކޮށް ހުޅުވައިލެވިފައިވާ މަޖިލީހެއްގައި ކަމާއި، އަދި ގާނޫނަކުން ކަނޑައެޅިގެން އިސްތިސްނާކޮށްފައިވާ ހާލަތެއްގައި ފިޔަވައި އެހެން ހާލަތަތްތަކުގައި ކޯޓުން ނެރޭ އެންމެހައި އަމުރުތަކާއި ހުކުންތައް ވެސް އިއްވަންވާނީ އާންމުކޮށް ހުޅުވާލައިގެން ބާއްވާ މަޖިލީހަކުން ކަމުގައި ބަޔާންކޮށް، އިސްލާޙުކުރުން. އޭގެއިތުރުން ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ރަޖިސްޓްރާކަމުގެ މަގާމަށް އައްޔަންކުރެވޭ މީހަކު ނުވަތަ ވަގުތީ ގޮތުން ވެސް އެ މަގާމަށް އައްޔަންކުރެވޭ މީހަކު، އެ މީހަކު އަދާކުރާ މަސްއޫލިއްޔަތާ ގުޅިގެން ޖަވާބުދާރީވާން ޖެހިއްޖެ ނަމަ ޖަވާބުދާރީވާންޖެހޭނީ އުއްތަމަފަނޑިޔާރަށް ކަމުގައި މި ބިލުގައި ފާހަގަކޮށްފައިވާނެފޭދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު މުހައްމަދު ނިހާދު
މެންބަރު ނިހާދު ވިދާޅުވީ މި ގާނޫނުގެ ދަށުން ބާރު ލިބިގެން ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި ރަޖިސްޓްރާ ކުރާ އެއްވެސް ކަމަކާ މެދު ނުވަތަ ނިންމާނިންމުމަކާ މެދު ހިތްހަމަޖެ ނަމަ، އަލުން އެކަމެއް ނުވަތަ އެ ނިންމުމެއް ބަލައިދިނުމަށް އެދި ސުޕްރީމް ކޯޓަށް ހުށަހެޅުމުން، އެފަދަ މައްސަލަ ބަލާނެ ގޮތުގެ އުސޫލުތައް ސުޕްރީމް ކޯޓުތައް ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރަންވާނެ ކަމަށް މި ބިލުގައި އަކުރެއް އިތުރުކުރެވި، ހުށަހެޅިފައިވާނެ ކަމަށެވެ.
އަދި ހަމަ އެފަދައިން، ހައި ކޯޓުގެ ރަޖިސްޓްރާ ކަމަށް އައްޔަންކުރެވޭ މީހަކު ނުވަތަ ވަގުތީ ގޮތުން ވެސް އެ މަގާމަށް އައްޔަނުކުރެވޭ މީހަކު، އެ މީހެއްގެ މާސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމުގައި ޖަވާބުދާރީވާން ޖެހިއްޖެނަމަ ޖަވާބުދާރީވާން ޖެހޭނީ، ހައިކޯޓުގެ ގަވާއިދުގައިވާ ގޮތުގެ މަތީން އިސް ފަނޑިޔާރަށް ކަމުގައި ބަޔާންކޮށް، އަކުރެއް އިތުރުކުރުމަށް ވެސް ހުށަހެޅިފައިވާނެ ކަމަށެވެ.
މި ގާނޫނުގެ ދަށުން ބާރު ލިބގެން ހައިކޯޓުގައި ރަޖިސްޓްރާ ކުރާ އެއްވެސް ކަމަކާމެދު ޝަކުވާއެއް އޮތް ނަމަ، އެކަން ހައްލުކުރުމަށްޓަކައި އަމަލުކުރަންޖެހޭ ގޮތް އަކުރެއް އިތުރުކުރުމަށް ހުށަހެޅިފައިވާނެ ކަމަށް މެންބަރު ނިހާދު ވިދާޅުވިއެވެ. އަދި މި ގާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ސުޕީރިއާ ކޯޓުތަކުގެ ޑިވިޜަންތައް ރާއްޖޭގެ އެކި ސަރަޙައްދުތަކުގައި އުފެއްދިދާނެ ކަމަށް އޮތް މާއްދާ އުނިކޮށް، ގާނޫނު އިސްލާޙުކުރުމަށް ހުށަހެޅިފައިވާނެ ކަމަށް މެންބަރު ވިދާޅުވިއެވެ. އަދި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސުޕީރިއާ ކޯޓުތައް އެކުލެވިގެންވަނީ، މާލޭގެ ހަތަރު ސުޕީރިއާ ކޯޓާއި މި އިޞްލާޙަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުމާއެކު އުފެދިގެންދާ ޑިސްޓްރިކްޓް ކޯޓުގެ މައްޗަށް ކަމަށާއި، ޖުޑީޝަލް ޑިސްޓްރިކްޓު އަދި ޑިސްޓްރިކްޓު ކޯޓު ގާއިމުކުރާނެ ގޮތާއި، އެ ކޯޓުތަކުގެ އިޚްތިޞާޞް ބަޔާންކޮށް، ގާނޫނަށް އިސްލާހު ހުށަހެޅިފައިވާނެ ކަމަށެވެ.
މި އިސްލާހަށް އަމަލުކުރަން ފެށުމުން، ތިން ޖުޑީޝަލް ޑިސްޓްރިކްޓެއް އުފެދިންގެދާނެ. އެއީ މާލެ ޖުޑީޝަލް ޑިސްޓްރިކްޓު، ކުޅުދުއްފުށީ ޖުޑީޝަލް ޑިސްޓްރިކްޓު، އައްޑޫ ޖުޑީޝަލް ޑިސްޓްރިކްޓު. ސުޕީރިއާ ކޯޓަށް ފަނޑިޔާރުން އައްޔަންކުރާނެ ގޮތް ބަޔާންކޮށް މާއްދާއެއް އިތުރުކުރަން ހުށަހެޅިފައިވާނެ. އަދި ސުޕީރިއާ ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލައެއް އަލުން ބެލުމަށްފަހު ނިންމާ ނިންމުން ދެވަނަ ފަހަރަށް ބަލައިދިނުމަށް އެދޭނަމަ، އެ ނިންމުމެއް ނިންމި ދުވަހުން ފެށިގެން 7 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އެ ކޯޓެއްގެ ގަވާއިދުގައިވާ ގޮތުގެ މަތިން، އެ ކޯޓަށް އަލުން ހުށަހެޅިދާނެ ކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާނެ. މިއީ މީގެކުރިން ނެތް ރަނގަޅު މުހިންމު އިސްލާހުތަކެއް އިއްޒަތްތެރި ރައީސްފޭދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު މުހައްމަދު ނިހާދު
މެންބަރު ނިހާދު ވިދާޅުވީ ޖުޑީޝަލް ދާއިރާތަކާއި ސާކިޓްތައް ކަނޑައެޅުމާއި، އެ ސާކިޓްތަކަށް މެޖިސްޓްރޭޓުން ކަނޑައަޅާނެ ގޮތް ބަޔާންކޮށް، މި ގާނޫނަށް ބާބެއްގެ ގޮތުގައި 5 ވަނަ ބާބު އިތުރުކުރަން ހުށަހެޅިފައިވާނެ ކަމަށެވެ. އަދި ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ ކޮންމެ މައްސަލައެއްގައި ފަނޑިޔާރު ނިންމާ ކޮންމެ ނިންމުމެއް، އެ ނިންމުމެއް ނިންމާ ހުށަހެޅިފައިވާނެ ކަމަށެވެ. އަދި ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ ކޮންމެ މައްސަލައެއްގައި ފަނޑިޔާރު ނިންމާ ކޮންމެ ނިންމުމެއް، އެ ނިންމުމެއް ނިންމާ ވަގުތު ލިޔުމުން ޙަސްމުންނަށް ދޭންވާނެކަމަށް ބަޔާންކޮށް، މާއްދާއެއް ހުށަހެޅިފައިވާ ކަމަށް މެންބަރު ނިހާދު ވިދާޅުވިއެވެ.
