މިހާރު އެންމެ އާރުލާފައި ދެކެވެނީ ރާއްޖޭގައި އޮންނަން ފެންނަނީ ރިޔާސީ ނިޒާމެއްތޯ ނުވަތަ ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއްތޯއާ މެދު ދެކެވޭ ވާހަކައެވެ. މިކަމަށް ގޮތެއް ނިންމާނީ ދައުލަތުގެ ބާރަކުން ނުވަތަ ހަމަ ބުނެލާ ބަހަކުން ނޫނެވެ. މިކަން ކުރުމަށް ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓެއް ނަގަން ޖެހެއެވެ. ނަމަވެސް އުފެދޭ ސުވާލަކީ ރާއްޖޭގައި އޮންނަން ޖެހޭނީ ރިޔާސީ ނިޒާމެއް ކަމެއް ނުވަތަ ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއް ކަމެއް ގާނޫނު އަސާސީން ސާފުވޭތޯ އެވެ.

މި މައްސަލައާ ގުޅިގެން ގާނޫނީ ވަކީލު ނިޝާން އިބްރާހިމް ވިދާޅުވަނީ ދިވެހިޖުމްހޫރިއްޔާގެ ގާނޫނުއަސާސީން، މިރާއްޖޭގައި އޮންނަނީ ރިޔާސީ ނިޒާމެއްކަމެއް ނުވަތަ ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއް ކަމެއް ސާފުކޮށް އެނގެން ނެތްކަމަށެވެ. ނިޝާން މިގޮތަށް ހާމަކޮށް ކުރައްވާފައިވާ ޓްވީޓެއްގައި ވަނީ މިރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު، ގާނޫނުއަސާސީން ސާފެއް ނޫންކަމަށާއި، ބަރުލަމާނީއާއި ރިޔާސީ ނިޒާމުގެ ސިފަ ވެސް ގާނޫނުއަސާސީގައި އެކުލެވިފައިވާކަމަށާއި، މި ދެ ނިޒާމަށް ވެސް އަމަލު ކުރެވެމުންދާ ކަމެވެ. އަނެއްހެން ދަންނަވާނަމަ މަސްހުނިވެފައިވާ ނިޒާމެއްގެ ވާހަކައެވެ.

ގާނޫނިީ ވަކީލު ނިޝާން ވިދާޅުވަނީ ސީދާ ބަރުލަމާނީގެ ސިފަ އެކުލެވިގެންވާ ގޮތަށް ނިޒާމު ފުރޮޅާލުމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖުލީހުގެ 4 ބައިކުޅަ 3 ބައި މެންބަރުންގެ ވޯޓު ބޭނުންވާނެކަމަށާއި، މިކަމުގައި ރައްޔިތުންގެ ބަސްހޯދުން ގާނޫނު އަސާސީގެ 262 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގެ (3) ވަނަ ނަންބަރުގެ ދަށުން ލާޒިމުކޮށްފައިވާކަމަށެވެ. އެހެންކަމުން ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓަކަށް ދާން ޖެހެއެވެ. މީގެ ކުރިން 2007 ވަނަ އަހަރު ވެސް ރާއްޖޭގައި އޮންނަން ފެންނަ ނިޒާމަކާ މެދު ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓެއް ނެގިގެން ދިޔައެވެ.

2007 ވަނަ އަހަރު ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ކަނޑައަޅަން ނެގުނު ވޯޓްގައި 95،619 މީހުން ވޯޓް ދީފައިވަނީ ރާއްޖޭގައި އޮންނަން ފެންނަނީ ރިޔާސީ ނިޒާމު ކަމަށެވެ. ބަރުލަމާނީ ނިޒާމު އޮންނަން ފެންނަ ކަމަށް ވޯޓް ދީފައިވަނީ 58،504 މީހުންނެވެ. މި ވޯޓުގައި 199،841 މީހުން ވޯޓުލުމަށް ރަޖިސްޓްރީވިއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ވޯޓު ލާފައިވަނީ 155،890 މީހުންނެވެ.

ނަމަވެސް މިހާރު ކުރެވޭ ބަހުސްގެ ތެރެއިން ބައެއް އިތުރު ކަންކަމަށް ބަލައިލާނަމަވެ. ގާނޫނު އަސާސީގެ 262 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންވެގެންވަނީ، ގާނޫނު އަސާސީގެ 107 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އިންތިޚާބުކުރެވޭ މުއްދަތާއި، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އިންތިޚާބުކުރެވޭ ގޮތް ބަދަލުކުރަންވާނީ ރައްޔިތުން މަޖިލީހުން އެގޮތަށް ފާސްކުރިކަމުގައިވިޔަސް ރައްޔިތުންގެ ސީދާ ވޯޓަކުން އެކަން ކުރުމަށް ރައްޔިތުން ރުހޭކަމުގައިވާނަމައެވެ.

ވަކީލު ނިޝާން މިފަދަ ގޮތަކަށް ޓުވީޓްކުރައްވާފައިވަނީ ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ ރައީސް އަދި ކުރީގެ ރައީސް މުޙައްމަދު ނަޝީދު، މިރާއްޖެއަށް ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއް ގެނައުމަށް މަސައްކަތްކުރައްވަމުން އަންނަ ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ. އަދި ބަރުލަމާނީގެ ވާހަކަފުޅު ރައީސް ނަޝީދު، ރައީސް ސާލިހުގެ އަރިހުގައި ދަންނަވާފައިވާ ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ.

ރިޔާސީ ނިޒާމާއި ބަރުލަމާނީ ނިޒާމާމެދު މިރާއްޖޭގެ މަސްރަހު ހޫނުވެފައިވާއިރު، މީގެ ކުރީން ވެސް ވަނީ މިކަމުގައި ރައްޔިތުންގެ ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓަކަށް ގޮސްފައެވެ. އެފަހަރު ބޮޑު އަޣުލަބިއްޔަތަކުން ރައްޔިތުން ބުނެފައިވަނީ މިރާއްޖޭގައި އޮންނަން ފެންނަނީ ރިޔާސީ ނިޒާމެއްކަމުގައެވެ. މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ވެސް ނިޒާމީ ބަހުސް ލީޑަރުންގެ މެދުގައި ކުރެވެން ފެށިއެވެ. ނަމަވެސް އެއިރުވެސް ގޮތް ނިންމާނީ ރައްޔިތުން ކަމަށް ލީޑަރުން ގަބޫލުކުރައްވައި، އެގޮތުގައި ތިއްބެވެ. ގާނޫނުއަސާސީގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުން މިފަދަ ބޮޑެތި ނިންމުންތައް ނިންމާއިރު ރައްޔިތުންގެ ބަސް ހޯދަންޖެހޭނެއެވެ.