ޕާކިސްތާނުގެ ކުރީގެ ބޮޑުވަޒީރު ބޭނަޒީރު ބުއްޓޫ އަވަހާރަކޮށްލި ހާދިސާއަށް މި އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހުގެ 27 ވަނަ ދުހަށް 10 އަހަރު ވަނީ ފުރިފައެވެ. ނަމަވެސް އެ ހަނދާންތައް އަދިވެސް ފިލާނުދެއެވެ. އެ ކަމަނާގެ ނަމާއި މޫނުފުޅު އެ ގައުމުގެ ބިލްބޯޑްތަކާއި އިންތިޚާބުތަކުގެ ކެމްޕެއިން މެޓީރިއަލްތަކުގައި ބޭނުންކޮށް ކެމްޕެއިންތަކުގައި ކެނޑިޑޭޓުން ވެސް އެކަމަނާގެ ލެގަސީ ބޭނުންކުރެއެވެ. ސްކޫލްތަކާއި، ކޮލެޖްތަކާއި، އެއަރޕޯޓްތަކާއި، ވެލްފެއަރ ސްކީމްތަކާއި ހޮސްޕިޓަލްތަކަށް ވެސް އެކަމަނާގެ ނަންފުޅުން ނަން ދީފައިވެއެވެ. އެކަމަނާގެ ނަންފުޅުން ނަން ދީފައިވާ އިޖުތިމާއީ ރައްކާތެރިކަމުގެ ނިޒާމެއް ގާއިމްކޮށްފައިވެއެވެ. އެކަމަނާއާ ގުޅުވައި "ބޭނަޒީރުއާބާދު"ގެ ނަމުން ނަން ދީފައިވާ ޑިސްޓްރިކްޓެއް އޮވެއެވެ.

ބޭނަޒީރު ބުއްޓޫއަކީ އެހާވެސް މަގުބޫލު ބޭފުޅެއް ކަން ދައްކުވައިދޭ އެއް ހެއްކަކީ އަމިއްލަފުޅަށް ގައުމުން ބޭރަށް އަރުވާލެއްވިގެން ހުންނެވުމަށް ފަހު 2007 ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޯބަރު މަހު އެކަމަނާ އެނބުރި ގައުމަށް ވަޑައިގެންނެވުމާ އެކު އެތައް ލައްކަ ބަޔަކު އެ ކަމަނާއަށް މަރުހަބާ ދެންނެވި ދެންނެވުމެވެ. އެއީ އެކަމަނާ އަވަހާރަކޮށްލެވުމުގެ އެންމެ ތިން މަސް ކުރިއެވެ. އެމެރިކާގެ ތާއީދާ އެކު އެކަމަނާ ގެންދެވީ ޕާކިސްތާނުގެ އަސްކަރީ ވެރިޔާ ޖެނެރަލް ޕަރްވޭޒް މުޝައްރަފާ އެކު ވެރިކަމުގެ ބާރުތައް ހިއްސާކުރެއްވުމަށް މަޝްވަރާކުރައްވަމުންނެވެ.

އެއީ އެކަމަނާ ޕާކިސްތާނަށް ވަޑައިގަތުމުން އެކަމުގެ އުފާފާޅުކުރެވުނު ދެވަނަ ފަހަރެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ އެކަމަނާ ގައުމުން ބޭރަށް އަރުވާލެއްވިގެން ހުންނެވުމަށް ފަހު އެތައް އަހަރެއް ފަހުން ގައުމަށް ވަޑައިގެން އަސްކަރީ ޑިކްޓޭޓަރޝިޕާ ދެކޮޅަށް އެއްވުމެއް ބާއްވަވާފައި ވަނީ 1986 ގައެވެ. އެއީ އެކަމަނާގެ ބައްޕާފުޅު އަދި ކުރީގެ ބޮޑުވަޒީރު ޒުލްފިޤާރު އަލީ ބުއްޓޫގެ ވެރިކަން އަސްކަރިއްޔާ އިން ގެނައި ބަޣާވާތަކުން ވައްޓާލިތާ 10 އަހަރު ފަހެވެ. ވެރިކަން ވައްޓާލިތާ އެއް އަހަރު ފަހުން ކުރި ހުކުމުގެ ދަށުން ޒުލްފިޤާރު ވަނީ ދަންޖައްސައި މަރާލާފައެވެ. 

ފެށުނީއްސުރެ ބުއްޓޫ އާއި އަސްކަރިއްޔާއާ ދެމެދު އޮތީ ނުތަވަސް ގުޅުމެކެވެ. މީގެ އިތުރުން 1980 ގައި އަދި 1990 ގައި އޮތް ބުއްޓޫގެ ސަރުކާރުގެ މައްޗަށް ކުރެވުނު ކޮރަޕްޝަނުގެ ތުހުމަތުތަކާ އެކު އެކަމަނާގެ ސަރުކާރާ މެދު އޮތް އެގައުމުގައި ހިތްހަމަ ނުޖެހުން އޮތެވެ. ޚާއްސަކޮށް އާއިލީ ބޭފުޅުން މަގާމުތަކަށް އައްޔަންކުރުމަކީ އެކަމަނާއާ މެދު ގިނަ ބަޔަކު ހިތްހަމަނުޖެހުނު ކަމެކެވެ. އެކަމަނާގެ މަންމާފުޅު ނުސްރަތު ބުއްޓޫ އާއި ފިރިކަލުން އަދި އާއްމުންގެ ގިނަ ބަޔަކު "މިސްޓަރ 10 ޕަސެންޓް"ގެ ނަމުން މުޚާތަބުކުރާ އާސިފް ޒަރްދާރީ ކެބިނެޓްގައި ހިމެނުއްވިއެވެ.

އެކަމާނާ އެންމެ ޚިޔާލު ތަފާތު އަދި އެންމެ ބޮޑަށް ފާޑުކިޔާ ފަރާތްތަކުން ވެސް އެއްބަސްވާ އެއް ކަމަކީ އެކަމަނާއަކީ އެ ގައުމުގެ އެންމެ މަގުބޫލު ސިޔާސީ ލީޑަރުކަމެވެ.

ބުއްޓޫ އަވަހާރަކޮށްލެވުނީ ޑިސެމްބަރު 27 ،2007 ގައި ރާވަލް ޕިންޑީގައި ބޭއްވި ސިޔާސީ އެއްވުމެއްގައި ހުންނަވަނިކޮށެވެ. އޭގެ ކުޑަ ދުވަސްކޮޅެއް ކުރިން އެ އަހަރުގެ އޮކްޓޯބަރު މަހު ވެސް އެކަމަނާ އަވަހާރަކޮށްލުމަށް ހަމަލާއެއް ދީފައިވާއިރު އެ ހަމަލާގައި 150 މީހުން މަރުވިއެވެ.

އެކަމަނާ އަވަހާރަކޮށްލުން ވެގެން ދިޔައީ ޕާކިސްތާނުގެ ސިޔާސީ މަސްރަހަށް ނޭދެވޭ ބަދަލުތަކެއް ގެނުވި ކަމަކަށެވެ. އެ ކަމަނާ ދުނިޔެ ދޫކުރެއްވުމަށް ފަހު މިހާތަނަށް ސިޔާސީ އެއްވެސް ބާރަކަށް ޑިކްޓޭޓަރޝިޕާ ދެކޮޅަށް އެކަތިގަނޑަކަށް ވެވިފައެއްނުވެއެވެ.

އެކަމުގެ އެއް ހެއްކަކީ ބުއްޓޫ އަވަހާރަކޮށްލެވުނުތާ 10 އަހަރުވެގެންދިޔައިރު އެކަމަނާ އަވަހާރަކޮށްލި ފަރާތްތައް ހޯދިފައެއް ނުވެއެވެ. ނަމަވެސް އެކަމަނާ ވަނީ ލިއާޤަތު އަލީ ޚާން އާއި ޒިއާއުލް ހައްޤުގެ މަރުގެ މައްސަލައިގެ ހަގީގަތް ހޯއްދެވުމަށް އެހެން ލީޑަރުންނާ ގުޅިވަޑައިގެންފައެވެ.

އެކަމަނާގެ މަރުގެ ތަހުގީގު ފަނޑުވެ ދިޔަ ފަދައިން އެ ކަންކަމަކަށް އެކަމަނާ މަސައްކަތްކުރެއްވި ކަންކަން ވެސް ޕާކިސްތާނުގައި ވަނީ ފަނޑުވެ ގޮސްފައެވެ. ގާނޫނު އަސާސީ ކަށަވަރުކޮށްދީފައިވާ، އަންހެނުންގެ ހައްގުތަކާއި އަސާސީ ހައްގުތަކާއި ޒާތީ މިނިވަންކަން ފަދަ ހައްގުތައް ވަނީ ގައުމީ ސަލާމަތުގެ ނަމުގައި ނިގުޅައިގަނެވިފައެވެ. އަދި ދީނީ ހަރުކަށިކަން އިތުރުވެ ގައުމުގެ ހަމަޖެހުން ވަނީ ގެއްލިފައެވެ.