ހަމާސް އާއި އިސްރާއީލާ ދެމެދު އިސްރާއީލުން ހައްޔަރުކޮށްފައި ތިބި ފަލަސްތީން މީހުންނާއި ފަލަސްތީނުގެ ބަންދުގައި ތިބި އިސްރާއީލު މީހުން ދޫކޮށްލުމާ ބެހޭ އެއްބަސްވުމަކަށް ދެފަރާތުން އައުމާ ގުޅިގެން، ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ހަލާކުވެފައިވާ ޣައްޒާގެ އުތުރު ސަރަހައްދަށް އެތަނުގެ އެތައް ސަތޭކަ ހާސް ވަޒަންވެރިން އެނބުރި އާދެވޭ ގޮތް ވުމަކީ ފަލަސްތީނަށް ލިބުނު ބޮޑު ނަސްރެއް ކަމުގައި އެ ޖަމާއަތުން ބުނެފިއެވެ.

ހުކުރު ދުވަހުގެ ކުރިން އިސްރާއީލުގެ އަންހެން ރަހީނެއް ކަމުގައިވާ އަރބެލް ޔެހުދު އާއި އިތުރު ދެމީހުން ދޫކޮށްލުމަށް ހަމާސް އިން އެއްބަސްވެފައިވާ ކަމަށާއި، ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމުގެ އެއްބަސްވުމުގެ ފުރަތަމަ މަރުހަލާގައި ހަމާސް އިން ދޫކޮށްލަން ހަމަޖެހިފައިވާ މީހުން ދިރިތިބި ކަމުގެ މަޢުލޫމާތު އިސްރާއީލަށް ދީފައިވާކަމަށް އިސްރާއީލުން ވަނީ ބުނެފައެވެ. 

ޣައްޒާގެ މީހުން އުތުރުގެ ސަރަހައްދަށް އެނބުރި އައުން ސިފަކުރަނީ ތާރީޚީ ކަމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އަދި މިއީ ކާމިޔާބުގެ ދުވަހެއް ކަމަށް އެމީހުން ބުނެފައިވެއެވެ. 

ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމަށް އެއްބަސްވެފައި ވީނަމަވެސް، ހަނގުރާމައިގެ ތެރޭގައި އިސްރާއީލުގެ އަމުރަށް ގެދޮރު ދޫކޮށް ދިޔަ އެތައް ހާސް މީހުން މިހާތަނަށް ތިބީ އިސްރާއީލު ސިފައިން ކުރިމަތިކޮށްފައިވާ ހުރަސް ތަކުގެ ސަބަބުން އެމީހުންނަށް އެނބުރި އާދެވޭނެ ގޮތެއް ނެތި ބަންދުވެފައެވެ. 

އިސްރާއީލާއި ހަމާސްއާ ދެމެދު ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމުގެ އެއްބަސްވުމަކަށް އާދެވުނީ، ޣައްޒާގައި އިސްރާއީލުން ހިންގި ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ ހަނގުރާމައަށް 15 މަސް ވީ ފަހުންނެވެ. 

މި އެއްބަސްވުމުގެ ފުރަތަމަ މަރުހަލާ ތަންފީޒުކުރަން ފެށީ ޖެނުއަރީ 19 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. އަދި މި މަރުހަލާގައި އިސްރާއީލުގެ ޖަލުތަކުގައި ތިބި 1،890 އަށްވުރެ ގިނަ ފަލަސްތީނު މީހުން ދޫކޮށްލެވޭނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވެއެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި 2023 ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޯބަރު މަހު ޣައްޒާގެ ޖިހާދު ކުރާ ގްރޫޕްތަކުން ހިފަހައްޓާފައިވާ 240 ޔަހޫދީންގެ ތެރެއިން 33 މީހުން ދޫކޮށްލެވޭނެއެވެ.

ފަލަސްތީނުގެ ހައްގުގައި ޖިހާދު ކުރާ ޖަމާއަތްތަކުން އިސްރާއީލުގެ 240 މީހުން ރަހީނުންގެ ގޮތުގައި ބަންދުކުރީ އެ ޖަމާއަތްތަކުން ހިންގި ތާރީޚީ އޮޕަރޭޝަން "އޮޕަރޭޝަން އަލް-އަޤްޞާ ފްލަޑް" ގައެވެ. މިއީ އިސްރާއީލުން ފަލަސްތީނުންނާ ދެކޮޅަށް ދިގު މުއްދަތެއްގައި ހިންގަމުން ގެންދިޔަ އަނިޔާވެރިކަމުގެ ކެމްޕޭނަށް ބަދަލު ހިފުމުގެ ގޮތުން ހިންގި ކުއްލި އޮޕަރޭޝަނެކެވެ. 

އެ އޮޕަރޭޝަން އާ ގުޅިގެން އިސްރާއީލުން ޣައްޒާ އަށް އަރާ ހިންގި އަނިޔާވެރި ހަނގުރާމައިގައި މަދުވެގެން 47،306 ފަލަސްތީނު މީހުން ޝަހީދުވިއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ގިނައީ އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިންނެވެ. 

އިސްރާއީލުން ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމަށް އެއްބަސްވީ، ހަނގުރާމައިގެ އެއްވެސް މަޤްޞަދެއް ހާސިލުނުވުމުންނެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ހަމާސް އިން ރަހީނު ކުރި މީހުން އަނބުރާ ގެނައުމާއި، ޣައްޒާގެ ހަނގުރާމަވެރި ޖަމާއަތްތައް ނައްތާލުމާއި، ޣައްޒާގެ މުޅި އާބާދީ މިސްރަށް ބަދަލުކުރުން ހިމެނެއެވެ. 

އާދިއްތަ ދުވަހު، ހަމާސް އިން އިސްރާއީލް ކުށްވެރިކޮށް ނެރެފައިވާ ބަޔާނެއްގައި ބުނީ، އުތުރަށް އެނބުރި ދާން މަސައްކަތްކުރި ފަލަސްތީނު މީހުންގެ ގަޔަށް ބަޑިޖަހާ، މަރައި އަނިޔާކުރުމަށްފަހު ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމުގެ އެއްބަސްވުން ތަންފީޒުކުރުން ލަސްކުރަމުންދާ ކަމަށެވެ. 

ނަމަވެސް، އޭގެ ކުރިން އިސްރާއީލުން ބުނެފައިވަނީ ޣައްޒާގެ އިސްލާމިކް ޖިހާދު ޖަމާޢަތުގެ ބަންދުގައި ހުރި އިސްރާއީލުގެ ރަހީނެއް ކަމުގައިވާ އަރބެލް ޔެހުދު ދޫކޮށްލާނެކަން ކަށަވަރުކުރު ކޮށްދިނުމުން، ހޯމަ ދުވަހު ފަލަސްތީނު މީހުންނަށް އުތުރަށް އެނބުރި ދެވިދާނެ ކަމަށެވެ. 

ތެލް އަވީވް އާއި ހަމާސްއާ ދެމެދު ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމުގެ މަޝްވަރާތަކުގެ މެދުވެރިއެއްގެ ގޮތުގައި މިސްރާ އެކު މަސައްކަތްކުރި ޤަތަރުން، ހުކުރު ދުވަހުގެ ކުރިން ޔެހުދު އާއި އިތުރު ދެމީހުން ދޫކޮށްލުމަށް ހަމާސް އިން އެއްބަސްވެފައިވާ ކަމަށާއި، ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމުގެ އެއްބަސްވުމުގެ ފުރަތަމަ މަރުހަލާގައި ދޫކޮށްލެވޭނެ މީހުންގެ ހާލަތާ ބެހޭ މަޢުލޫމާތު ދީފައިވާ ކަމަށް އިޢުލާނުކޮށްފައިވެއެވެ. 

އިސްރާއީލުން ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުން އެނބުރި އުތުރުގެ ސަރަހައްދުތަކަށް ދިއުމަށް އަޅާފައި އޮތް ހުރަސް ނައްތާލުމާއެކު ހަމާސް އިން ނެރުނު ބަޔާނުގައި ގެދޮރުން ނުކުންނަން ޖެހުނު މީހުން އެނބުރި އައުމަކީ ފަލަސްތީނަށް ލިބުނު ކާމިޔާބެއް ކަމަށާއި އިސްރާއީލަށް ލިބުނު ބަލިކަށި ކަމެއް ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ.

އެ ބަޔާނުގައި ބުނެފައިވަނީ، ފަލަސްތީނު އެމީހުންގެ ވަޒަނަށް އެނބުރި އަންނަ މަންޒަރުތަކުން، އެމީހުންގެ ބިމާ އޮތް ގުޅުން ކަށަވަރުކޮށްދޭ ކަމަށާއި، އަދި "މީހުން އެއް ފަހަރަށް ވުރެ ގިނަ ފަހަރު ހިޖުރަ ކުރަން މަޖުބޫރު ކޮށް ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ އަނިޔާވެރި މަޤްޞަދުތައް ހާސިލުކުރުމަށް ނުކުޅެދުނުކަން" ސާބިތުކޮށްދޭ ކަމަށެވެ.                                    

އިސްލާމިކް ޖިހާދުން މިކަން ސިފަކޮށްފައިވަނީ މިއީ ފަލަސްތީނު މީހުން މަޖުބޫރުން އެމީހުންގެ ވަޒަނުން ނެރުމަށް އުއްމީދު ކުރާ އެންމެންނަށް ދެވުނު ޖަވާބެއްގެ ގޮތުގައެވެ.

"މި ކަމުން ކަށަވަރުކޮށްދެނީ ފަލަސްތީނު މީހުންގެ ސާބިތުކަމާއި ފަލަސްތީނު މީހުންގެ ހިތްތަކުން އުފާވެރިކަން ވަގަށް ނެގުމުގެ ޒައިއޮނިސްޓު ހުވަފެނެއް އޮތްނަމަ އެ ހުވަފެނެއް ނައްތާލާނެ ކަމަށާއި، ޖަލު ބަލަހައްޓާ މީހުންނާއި ހިފާފައިވާ ބިންތަކުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންގެ ޗޭނުތައް ކަނޑާލާނެ ކަމަށެވެ." 

އިސްރާއީލުގެ ކުރީގެ ގައުމީ ސަލާމަތާ ބެހޭ ވަޒީރު އިޓަމާރ ބެން-ގްވީރު، ފަލަސްތީން ރައްޔިތުން އެނބުރި އައުން ކުށްވެރިކޮށް، ބުނެފައިވަނީ އެއީ ހަމާސްގެ ކާމިޔާބެއް ކަމަށެވެ. 

"މިއަދު ހެނދުނު ނެޓްޒަރިމް މަގު ހުޅުވައި، ޣައްޒާގެ އުތުރަށް އެތައް ހާސް ޣައްޒާގެ މީހުން އެނބުރި އައުމަކީ ހަމާސްގެ ކާމިޔާބީގެ މަންޒަރުތަކެކެވެ." އޭނާ ވަނީ އެކްސް (ކުރީގެ ޓްވިޓަރ) ގައި ކުރި ޕޯސްޓެއްގައި ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމަށް ވީ އެއްބަސްވުން ކުށްވެރިކޮށް ވަރަށް ބޮޑަށް ފާޑު ކިޔާފައެވެ. 

އިސްރާއީލުގެ ސިފައިން ޣައްޒާގައި ހަނގުރާމަކޮށް އެމީހުންގެ ފުރާނަ ދީފައިވަނީ މި ފޮޓޯތައް ނެގުމަށް ނޫން ކަމަށް އޭނާ ބުނެފައިވެއެވެ. އަދި "އަހަރެމެން ހަނގުރާމައަށް އެނބުރި ދާންޖެހޭނެ - އަދި ނައްތާލަންޖެހޭނެ!" ކަމަށް އޭނާ ބުނެފައިވެއެވެ. 

ބެން-ގްވީރު އޭނާގެ މަޤާމުން އިސްތިއުފާ ދިނީ މި މަހުގެ ކުރީކޮޅު، ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމުގެ އެއްބަސްވުމާ ދެކޮޅު ހެދުމުގެ ގޮތުންނެވެ.

އޭނާ އަބަދުވެސް ގެންދިޔައީ އިސްރާއީލު ސިފައިންގެ އަނިޔާވެރި ހަމަލާތައް ހުއްޓާލުމާ ދެކޮޅު ހަދަމުންނެވެ. އަދި އިސްރާއީލުން ޣައްޒާ "ހިފަން" ޖެހޭނެ ކަމަށް އޭނާ ތަކުރާރުކޮށް ބުނެފައިވެއެވެ.