މަގުމަތިން ދިމާވި އިގްތިސާދީ މާހިރެކެވެ. ފުރަތަމަވެސް ފެށީ ކަކަކަކަ އަޅާފައި ހޭށެވެ. ހަމަ ބިނދި ބިނދިފައި ހެނީއެވެ. ވީ އެއްކަމެއްވެސް ނޭނގުނެވެ. އިރުގަނޑަކަށްފަހު ކުޑަކޮށް މައިތިރިވީމާ އަހާލައިފީމެވެ. ވީ ކީއްހެއްޔެވެ؟ ނުފުށުން ގަމީސް ލެވިފައި ހުރީހެއްޔެވެ؟ އަނެއްކާވެސް ހެމުން އޭނާއަށް ބުނެވުނީ ކަލޭމެންގެ މުއިއްޒު ހަމަހެއްޔޭއެވެ. ދެންވެސް އިތުރު އެއްޗެއް ބުނެވޭވަރެއް ނުވެއެވެ.

އިރުގަނޑަކަށްފަހު ހަމައަކަށް އެޅެމުން އޭނާ ބުންޏެވެ. އިންތިޚާބު ކާމިޔާބު ކުރަން ވައުދުވިއަސް އޭގެ ހައްދެއް އޮންނަން ވާނެތާއެވެ. އަދި އާއްމު ސަޕޯޓަރުން އެއަޑު އަހާފައި ކިތަންމެ ވަރަކަށް އަތްޖެހިއަސް، ތަންދޮރު އެނގޭ، އަދި ކަންކަމާމެދު ވިސްނާ މީހުންވެސް ތިބޭނެތާއެވެ.

އިގްތިސާދީ ދާއިރާއިން މާސްޓަރސް ހަދާފައިވާ އޭނާ އެ ކިޔާންއުޅޭ އެއްޗެއްގެ ތަފްސީލް ދެމުން ބުނީ، އޭނާ އަޑު އަހާލީ ވަރަށް މަދު ވައުދުތަކެއް ކަމަށާއި އޭގެތެރެއިން އެންމެ 11 ވައުދު ފުއްދަންވެސް ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުގެ އިތުރުން މަދުވެގެން އަހަރަކު 48 ބިލިއަން ރުފިޔާ ބޭނުންވާނެ ކަމަށެވެ. ދައުލަތުގެ ބަޖެޓަކީ 35 ބިލިއަން ރުފިޔާ ކަމަށްވާއިރު، އެއީ ސިވިލްސަރވަންޓުންގެ މުސާރައާއި އާސަންދައާއި ސަބްސިޑީތަކާއި ދައުލަތް ހިންގުމުގެ އެހެނިހެން ޚަރަދާއި ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތަކާއެކު މުޅި އަހަރު ދައުލަތް ހިންގަން ޚަރަދުވާ ވަރެވެ. އެކަންކަން ކޮށްފައި އިތުރަށް މުއިއްޒުގެ އެ 11 ވައުދު ފުއްދަން 48 ބިލިއަން ނުވަތަ 49 ބިލިއަންވަރު އަހަރަކަށް އެބަ ބޭނުންވެއެވެ.

ޖީބުން ނެގި ގަނޑަކުން ހިސާބުތައް ދައްކަމުން އޭނާ ބުނީ، މުއިއްޒުގެ އެއް ވައުދަކީ ހިޔާ ފްލެޓްތައް ހަދަން ދިޔަ ޚަރަދު ދިނުމަށްޓަކައި ކޮންމެ ފްލެޓަކަށް 2 ލައްކަ ރުފިޔާ ސަރުކާރުން ދިނުމެވެ. އެވައުދު ފުއްދާނަމަ 1،344،000،000 (އެއް ބިލިއަން، ތިންސަތޭކަ ސާޅީސް ހަތަރު މިލިއަން) ރުފިޔާ ފުރަތަމަ އަހަރު ހޭދަވާނެއެވެ.

ދެވަނަ ވައުދަކީ ވިނަރެސް ފްލެޓްތަކުގެ ޑައުން ޕޭމަންޓް މައާފްކޮށްދިނުމެވެ. އެކަން ކުރުމަށް ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުގެ ބޭރުން ފުރަތަމަ އަހަރު 687،500،000 (ހަ ސަތޭކަ އައްޑިހަ ހަތް މިލިއަން ފަސް ލައްކަ) ރުފިޔާ ހޭދަވާނެއެވެ.

ތިންވަނަ ވައުދަކީ ވިނަރެސް ފްލެޓްތަކުގެ މަހުކުލި ކުޑަކުރުމެވެ. އެކަމަށް 140،250،000 (ސަތޭކަ ސާޅީސް މިލިއަން ދެލައްކަ ފަންސާސް ހާސް) ރުފިޔާ ބޭނުންވާނެއެވެ. ފަސްއަހަރަށް 701،250،000 (ހަތް ސަތޭކަ އެއް މިލިއަން ދެލައްކަ ފަންސާސް ހާސް) ރުފިޔާ އެކަމަށް ބޭނުންވާނެއެވެ.

ހަތަރުވަނަ ވައުދަކީ މިހާރު އަޅާފައިވާ ކުންފުނިތަކުގެ ފްލެޓްތަކުގެ ކުލި ކުޑަކުރުމެވެ. އެކަމަށް 72،000،000 (ހަތްދިހަ ދެ މިލިއަން) އަހަރަކަށް ބޭނުންވެއެވެ. ފަސް އަހަރަށް ބަލާނަމަ 360،000،000 (ތިން ސަތޭކަ ފަސްދޮޅަސް މިލިއަން) ރުފިޔާ ސަރުކާރުން އިތުރަށް ދައްކަން ޖެހޭނެއެވެ.

ހުޅުމާލެއާއި ގުޅީފަޅާއި ގިރާވަރު ފަޅުން ދޫކުރާ ގޯތީގައި ގެ އެޅުމަށް ދޫކުރާ އެހީއަކީ ފަސްވަނަ ވައުދެވެ. އެކަމަށް 13،680،000،000 (ތޭރަ ބިލިއަން ހަ ސަތޭކަ އަށްޑިހަ މިލިއަން) ރުފިޔާ ބޭނުންވެއެވެ. ފަސް އަހަރު ނިމޭއިރު 68،400،000،000 (ފަސްދޮޅަސް އަށް ބިލިއަން ހަތަރުސަތޭކަ މިލިއަން) ރުފިޔާ ހޭދަވާނެއެވެ.

ހަވަނަ ވައުދަކީ ފުށިދިއްގަރު ފަޅު ހިއްކުމެވެ. އެކަމަށްޓަކައި 4،000،000،000 (ހަތަރު ބިލިއަން) ރުފިޔާ ބޭނުންވެއެވެ. މުޅި ޕްރޮޖެކްޓް ނިންމަން ފަސް އަހަރަށް 8،000،000،000 (އަށް ބިލިއަން) ރުފިޔާ ބޭނުންވާނެއެވެ.

ހަތްވަނަ ވައުދަކީ މާލޭ ސަރަހަދުގައި 65000 ހައުސިންގ ޔުނިޓް އެޅުމެވެ. އެކަމަށްޓަކައި މިހާރުގެ އަގުންނަމަ 19،500،000،000 (ނަވާރަ ބިލިއަން ފަސް ސަތޭކަ މިލިއަން) ރުފިޔާ ފުރަތަމަ އަހަރު ބޭނުންވާނެއެވެ. ފަސް އަހަރު ތެރޭގައި އެކަން ނިންމާނަމަ ޖުމްލަ 97،500،000،000 (ނުވަދިހަ ހަތް ބިލިއަން ފަސް ސަތޭކަ މިލިއަން) ރުފިޔާ ހޭދަވާނެވެ.

އަށްވަނަ ވައުދަކީ ފުލުހުންނާއި ސިފައިންގެ މުސާރަ ދެގުނައަށް ބޮޑު ކުރުމެވެ. އެކަން ކުރުމަށް އަހަރަކު 4،900،000،000 (ހަތަރު ބިލިއަން ނުވަ ސަތޭކަ މިލިއަން) ރުފިޔާ ބޭނުންވާނެއެވެ. ސިފައިންނާ ފުލުހުން އިތުރުނުކޮށް އެއަދަދުން މުސާރަ ދޭނަމަ ފަސް އަހަރަށް 24،500،000،000 (ސައުވީސް ބިލިއަން ފަސް ސަތޭކަ މިލިއަން) ރުފިޔާ ބޭނުންވާނެއެވެ.

ނުވަވަނަ ވައުދަކީ އެކަނިވެރި މައިންނަށް ދޭ އިނާޔަތް ބޮޑުކުރުމެވެ. އެކަމަށްޓަކައި މިހާރު ތިބި އެފަދަ މައިންނަށް އެކަނިވެސް އަހަރަކު 1،620،000،000 (އެއް ބިލިއަން ހަ ސަތޭކަ ވިހި މިލިއަން) ރުފިޔާ ހޭދަވާނެއެވެ. އިތުރަށް މީހަކު ވަރިނުވެ މިހާރު ތިބި އެކަނިވެރި މައިންނަށް އެކަނި ބެލިއަސް ފަސް އަހަރުގެ ތެރޭގައި 8،100،000،000 (އަށް ބިލިއަން ސަތޭކަ މިލިއަން) ރުފިޔާ ދޭން ޖެހޭނެއެވެ.

ދިހަވަނަ ވައުދު ކަމުގައިވާ އައްޑޫ ހިތަދުއާއި ހުޅުމީދުއާ ދެމެދު ބްރިޖް އެޅުމަށް ފުރަތަމަ އަހަރު 1،200،000،000 (އެއް ބިލިއަން ދުއިސައްތަ މިލިއަން) ރުފިޔާ ބޭނުންވާނެއެވެ. ފަސް އަހަރުގެ ތެރޭގައި ބްރިޖް ނިންމުމަށް ޖުމްލަ 6،000،000،000 (ހަ ބިލިއަން) ބޭނުންވާނެއެވެ.

އޭނާ ފާހަގަކުރި އެންމެ ފަހު ވައުދަކީ ގާދޫ ޓްރާންޝިޕްމަންޓް ބަނދަރެވެ. އެކަމަށް ފުރަތަމަ އަހަރު 1،600،000،000 (އެއް ބިލިއަން ހަ ސަތޭކަ މިލިއަން) ރުފިޔާ ބޭނުންވާނެއެވެ. އެމަޝްރޫއު ފަސް އަހަރު ތެރޭގައި ނިންމާއިރު އެދައުރުގެ ތެރޭގައި 8،000،000،000 (އަށް ބިލިއަން) ރުފިޔާ ހޭދަވާނެއެވެ.

އޭނާ ބުނީ މިއީ އަދި ދެންހުރި އެތައް ބައިވަރު ވައުދުތައް ފުއްދުމަށް ކުރަންޖެހޭ ހޭދައާއި މުޅި ސަރުކާރު ހިންގުމަށް އަދި ދެން ހުރި ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތަކަށް ހޭދަކުރަންޖެހޭ ފައިސާގެ އިތުރުން، އެންމެ 11 ވައުދަށް ހިނގާނޭ މިންވަރު ކަމަށެވެ. ދުނިޔެއާއި ރާއްޖޭގެ އިންފްލޭޝަނަށް އަންނާނެ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން މި އަދަދުތައް ވިއްޔާ ވާނީ ބޮޑެވެ.

މުޅި ޖުމްލަ ފުރަތަމަ އަހަރު 48،743،750،000 (ސާޅީސް އަށް ބިލިއަން ހަތް ސަތޭކަ ސާޅީސް ތިން މިލިއަން ހަތް ލައްކަ ފަންސާސް ހާސް) ރުފިޔާ ބޭނުންވެއެވެ. އަދި ފަސް އަހަރު ނިމޭއިރު 223،592،750،000 (ދުއިސައްތަ ތޭވީސް ބިލިއަން ފަސް ސަތޭކަ ނުވަދިހަ ދެ މިލިއަން ހަތް ލައްކަ ފަންސާސް ހާސް) ރުފިޔާ ބޭނުންވާނެއެވެ.

ނިންމާލަމުން އޭނާ ބުނީ އިތުރު ޓެކްސެއް ނުނަގާނެ ކަމަށާއި، އިތުރު ފީތައްވެސް އުވާލާނެ ކަމަށާއި، އަދި ލޯނު ނެގުންވެސް މަދުކުރާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވާއިރު، މުއިއްޒު މިކަމަށް ފައިސާ ހޯއްދަވަނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ. ހީނ ހީނ ބޯ ހަލާކެވެ. ރައްޔިތުން ވާވައްދަންވެސް ވާހަކަ ދެއްކުމުގައި ހައްދެއް އޮންނަން ޖެހޭނެއެވެ. ގައިމު ކިރިޔާވެސް އިގްތިސާދެއް އެނގޭ މީހަކަށް މިއީ ގަބޫލުކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. މުއިއްޒު "ހަމަ" ކަމާމެދު ސުވާލު އުފެދެއެވެ.