ޒަމާނީ ޓެކްނޮލޮޖިއާއި އެކީ ދިރިއުޅުމުގެ އެކި މައިދާންތަކަށް އިންޤިލާބީ ބަދަލު އައި ކަމުގައި ވީ ނަމަވެސް، ބައެއް ކަހަލަ އާދަތަކަކީ، އެންމެ އިހުގައިވެސް އެކަން ކުރި ގޮތަށް ކޮށްގެން މެނުވީ، އެކަމުގެ ފުރިހަމަ އުފަލާއި ލައްޒަތު ލިއްބައި ނުދޭ ކަންކަމެވެ. ހަމަ ލޮލަށް ނުފެންނަ ފޮތް ހަރުގަނޑުތަކުގައި އެތައް މިލިއަން ކަރުދާހެއްގެ މަޢުލުމާތު ރައްކާ ކުރެވެން އޮތް އަދުގެ ދުނިޔޭގައި، އަތުން ހިފާ ގެންގުޅެވޭ ލިޔެކިޔުންތަކުން ފުރި ބާރުވެފައިވާ ކުތުބުޚާނާއެއްގެ ބޭނުމެއް އޮވެދާނެ ކަމާ މެދު ބައެއް މީހުންގެ ހިތުގައި ސުވާލު އުފެދުމަކީ އެކަށީގެން ވާ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް، ޙަޤީޤީ ފޮތްތެރިކަމަށް ލޯބި ކުރާ މީހުންނަށް، މިފަދަ ކުތުބުޚާނާއެއްގެ އަގު، ޒަމާނީ، މަސްނޫޢީ ކުތުބުޚާނާތަކަށް ވުރެ މާ ބޮޑު ކަމީ، ޤާބޫލު ކުރަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ.
ބަރިބަރިއަށް ޖަހާފައި ވާ ފޮތްތަކާއި ލިޔެކިޔުންތަކުގެ ތެރޭގައި އިށީނދެލައިގެން އެ އިނީ ޒައިދު މުޙައްމަދު ފާރިސްއެވެ. ޒައިދަކީ ޢިރާޤުގެ އުތުރުގެ ސަރަޙައްދެއް ކަމަށް ވާ ބަރުދަރަޝްގެ ޝައިޚްއެކެވެ. މިހާރު އޭނާގެ އަތުގައި އޮތް ލިޔެކިޔުންތަކަކީވެސް ގާތްގަނޑަކަށް 100 ވަރަކަށް އަހަރު ވެފައިވާ ލިޔެކިޔުންތަކެކެވެ. ޒައިދު އެ އިން ކުތުބުޚާނާއަކީ "މުޙައްމަދު ފާރިސް" ކުތުބުޚާނާއެވެ. 1936 ވަނަ އަހަރު ހުޅުވި އެ ކުތުބުޚާނާއަކީ އަގު ހުރި އެތައް ލިޔެކިޔުމެއް އެތަނެއްގައި ހުރި ކުތުބުޚާނާއެކެވެ.
އަހަރަމެން މި ތިބީ މުޙައްމަދު ފާރިސް ކުތުބުޚާނާގަ. މީ 1936 ވަނަ އަހަރު ހުޅުވި ކުތުބުޚާނާއެއް. މީ ވަރަށް އަގުބޮޑު ކުތުބުޚާނާއެކޭ ބުނެވިދާނެ. ޤަދީމީ ލިޔެކިޔުންތަކާއި، އަގު ހުރި އެތައް ފޮތެއް މިތާ ހުންނާނެ. ބައެއް ފޮތްތަކަށް މިހާރު 186 އެއްކަ އަހަރު ވެދާނެ. އަނެއް ބައި ލިޔެކިޔުންތަކަކީ އެއަށްވުރެވެސް ކުރީގެ ލިޔެކިޔުންތައް.ޝައިޚް ޒައިދު މުޙައްމަދު ފާރިސް؛ ކުތުބުޚާނާގެ ވެރިޔާ
މި ކުތުބުޚާނާއަކީ ޒައިދުގެ ބައްޕަ ހުޅުވި ކުތުބުޚާނާއެކެވެ. އެއީ އެ ދެބެފައިން ނިސްބަތްވާ ދިލިޖާން އަލް-ކަބީރު އަވަށުގައި ފުރަތަމަ ސްކޫލެއް ހުޅުވުމުގެވެސް 30 ވަރަކަށް އަހަރު ކުރިންނެވެ. އޭގެ ފަހުން އަދާ ޖެހުނުއިރުވެސް "މުޙައްމަދު ފާރިސް" ކުތުބުޚާނާގެ ދޮރުތައް ބަންދުކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ. އެކި ބަސްބަހުން، އެކި މަޢުލޫތަކަށް ލިޔެފައިވާ އެތައް ސަތޭކަ ޚާޒާނާއެއް ހުރި އެ ކުތުބުޚާނާގެ ޚިދުމަތް އަދިވެސް ދަނީ ކުރިއަށެވެ.
މި އަވަށުގަ ފުރަތަމަ ސްކޫލު ހުޅުވީ 1968ގަ. އޭރު ބައްޕަ ވަނީ، މި އަވަށުގެ ހުރިހާ އެންމެންނަށްވެސް، ޢިލްމު އުނގެނެން މަޖުބޫރު ކުރައްވާފަ. ސްކޫލަށް ދަރިން ފޮނުވަން ދެކޮޅު ހަދާ ބެލެނިވެރިންނަށް ބައްޕަ މަޖުބޫރު ކުރެއްވި ހަނދާން އަދިވެސް ހުރޭ.ޝައިޚް ޒައިދު މުޙައްމަދު ފާރިސް؛ ކުތުބުޚާނާގެ ވެރިޔާ
ފަރީޤު އިބްރާހީމްއަކީ އޭނާ އެންމެ ކުޑަ ދުވަހުން ފެށިގެން "މުޙައްމަދު ފާރިސް" ކުތުބުޚާނާގެ ޚިދުމަތް ހޯދާ މީހެކެވެ. ތަޢުލީމު ޙާޞިލު ކުރި ދުވަސްވަރާއި އޭގެ ފަހުންވެސް "މުޙައްމަދު ފާރިސް" ކުތުބުޚާނާގެ ސަބަބުން އޭނާއަށް ވަމުން ދިޔަ ފައިދާތައް މަތިން، ފަހަރެއްގައިވެސް އޭނާ ހަނދާން ނައްތައެއް ނުލައެވެ.
ޓީޗަރުންވެސް ތިބޭނީ ހައިރާންވެފަ! އެއީ މޫސަލްއާއި ބަޣްދާދާއި ބަޞްރާއިން އައި ޓީޗަރުން. އެމީހުންގެ ޔުނިވަރސިޓީތަކުގެ ކުތުބުޚާނާތަކުން ލިބެން ނެތް ލިޔެކިޔުންތައް މިތަނުން ފެނިފަ، އެމީހުން ތިބެނީ ހައިރާންވެފަ. ޝައިޚްގެ ކުތުބުޚާނާގަ އެބަ ހުރި އެ ލިޔެކިޔުންތައް. އަހަރެންގެ ދިރާސާ ވަރަށް ކާމިޔާބުވި އެންމެ ބޮޑު ސަބަބަކީ މީ. ބެޗެލަރޒް ޑިގްރީ ހަދަން ދެކަށްވެސް އެންމެ މަތީ ދަރަޖައިގަ ފާސް ވަމުން ދިޔައީ. މަތީ ތަޢުލީމު ޙާޞިލު ކުރުން ހުއްޓައެއް ނުލަން. އަހަރެން މިހާރު މާސްޓަރޒް ވެސް ހަދައިފިން.ަފަރީޤު އިބްރާހީމް؛ ކުތުބުޚާނާ ބޭނުން ކުރާ މީހެއް---
ޒައިދު ބުނި ގޮތުގައި ކުތުބުޚާނާގެ މަސައްކަތްތައް މި ގޮތުގައި ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް އޭނާއަށް ލިބޭ އެންމެ ބޮޑު ހިތްވަރަކަށް ވަނީ، ރަނގަޅު ފެންވަރުގައި ކުތުބުޚާނާގެ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުމަށް ބައްޕަ ކުރި ބުރަ މަސައްކަތް އޭނާއަށް ފެނިފައި އޮތް އޮތުމެވެ.
ޢިރާޤަކީ ޢަރަބި ތާރީޚާއި މުހިންމު ލިޔެކިޔުންތަކެއް ރައްކާ ކޮށްފައި ވާ ގިނަ ކުތުބުޚާނާތަކެއް ހުންނަ ޤައުމެކެވެ. ޢިރާޤަށް ޒިޔާރަތް ކުރާ ފަތުރުވެރިންގެ މެދުގައިވެސް ޢިރާޤުގެ ކުތުބުޚާނާތަކަކީ މަޤުބޫލު މަންޒިލެކެވެ.
